ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ

Δεν θα μιλήσω ως δημοσιογράφος, αλλά ως μετανάστης εκπρόσωπος μιας μεταναστευτικής οργάνωσης που βλέπει και βιώνει καθημερινά πως επηρεάζουν τα ΜΜΕ την ζωή του, είτε σε σχέση με την κοινωνία, είτε σε σχέση με το χώρο που εκπροσωπεί.

Ως μετανάστες μας απασχολούν δύο συγκεκριμένα θέματα στα ΜΜΕ. Το πρώτο είναι : πως εμφανίζουν τον μετανάστη στη κοινή γνώμη και το δεύτερο: πως μπορούν να συμβάλουν στην ομαλοποίηση της διαδικασίας ένταξης των μεταναστών στην κοινωνία παρέχοντας τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειάζεται ένας νεοερχόμενος σε διαφορετική κοινωνία με σκοπό να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον, δηλαδή την πληροφόρηση.

Όσον αφορά το πρώτο θέμα οι μετανάστες συμφωνούν ότι η στάση των ΜΜΕ απέναντι τους είναι αρνητική, και για αυτό το λόγο αποτελούν σοβαρό εμπόδιο στην δημιουργία εμπιστοσύνης μεταξύ των μεταναστών και της κοινωνίας.
Η σταθερή εμφάνιση της μετανάστριας ως πόρνη ή κλέφτρα των συζύγων των ελληνίδων, η συσχέτιση των αλλοδαπών με την εγκληματικότητα, με την ανεργία, εικόνες που φτάνουν μέχρι τον ανοιχτό ρατσισμό όπως οι αγγελίες στις εφημερίδες για ενοικίαση σπιτιών με την γνωστή φράση «αποκλείονται οι αλλοδαποί».
Ωστόσο παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια τάση διαφορετική, πιο φιλική στους μετανάστες σε αρκετά μέσα με πρωτοβουλία γνωστών δημοσιογράφων σκηνοθετών όπως ο Στέλιος Κουλόγλου στην ΝΕΤ, ο σκηνοθέτης ο Μάρκος Γκαστίν, η Κατερίνα Τσιλιβάκη στην Athens News, η Μαρία Δεληθανάση στην καθημερινή, Η Ιωάννα Σωτήρχου και η Γεωργία Δάμα στην Ελευθεροτυπία κα άλλοι. Είναι δύσκολο να πει κανείς αν αυτή η προσπάθεια στηρίζεται σε επίσημη γραμμή των μέσων αυτών αλλά όπως και αν είναι η κατάσταση το σίγουρο είναι τώρα ότι υπάρχει περιθώριο για διαφορετική προσέγγιση του ζητήματος της μετανάστευσης και των μεταναστών πολύ πιο ευρεία και ισορροπημένη, πράγμα  που επέτρεψε στους μετανάστες να απολαμβάνουν μέχρι ένα σημείο την δυνατότητα του αντίλογου αλλά και να εκφράζουν την γνώμη τους.  Δεν είναι μόνο αυτό αλλά από το 2004 εργάζονται 3 δημοσιογράφοι διαφορετικών εθνικοτήτων για πρώτη φορά σε Ελληνικά ΜΜΕ.

Αν συγκρίνει κανείς τον χώρο των ΜΜΕ με την στάση του κράτους στο ζήτημα της συμμετοχής στο δημόσιο διάλογο, είναι σαφές ότι η προαναφερόμενη τάση στα ΜΜΕ αποδεικνύει ότι είναι πιο ανοιχτοί και ανεκτικοί παρά την συνεχιζόμενη αρνητική στάση τους απέναντι στο σύνολο των μεταναστών. Έτσι το περιθώριο αυτό αποτελεί ουσιαστικά το μοναδικό βήμα στο οποίο συμμετέχουν  μετανάστες στη δημόσια ζωή της χώρας. Από την άλλη όμως αυτή η ευκαιρία σημαίνει ότι οι μετανάστες πρέπει να προχωρήσουν πέραν από την κριτική και να συνειδητοποιήσουν την ευθύνη τους,  ότι οφείλουν δηλαδή να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία και να παίξουν πιο δυναμικό ρόλο με στόχο να κάνουν τα πράγματα να αλλάξουν προς  θετική κατεύθυνση.

Εδώ και δύο χρόνια λειτουργεί μια επιτροπή στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος «εκστρατεία κατά των διακρίσεων» με στόχο να επιλέξει εθνικά έναν δημοσιογράφο για το βραβείο δημοσιογράφος της χρονιάς. Ως μέλος της επιτροπής αυτής είχα την ευκαιρία να διαβάσω πληθώρα κειμένων πολλών Ελλήνων δημοσιογράφων στον τομέα του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Είναι αλήθεια ότι η συμμετοχή  είναι καταπληκτική και δείχνει σε μεγάλο βαθμό τη διάθεση μεγάλης μερίδας δημοσιογράφων που είναι έτοιμοι να συμβάλουν στην καταπολέμηση του φαινόμενου αυτού, αρκεί να τους δοθεί η ευκαιρία. Το βραβείο αυτό και όλη η πρωτοβουλία γενικά δεν είναι γνωστή αρκετά στο κοινό αλλά πιστεύω αν τύχει την απαιτούμενη δημοσιότητα θα βοηθήσει αρκετά την εξάλειψη αυτού του προβλήματος.

Στα πλαίσια του πρώτου κύκλου του προγράμματος equal και σε συνεργασία με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ) εκδώσαμε ένα περιοδικό με το όνομα (ΜΕΤΟΙΚΟΣ) (Σας έφερα μερικά τεύχη). Η συγκεκριμένη δράση αυτή προέβλεπε αρχικά να βγει  ένα έντυπο το τρίμηνο (σύνολο 4 τεύχη) με στόχο να ενημερώνεται η ομάδα στόχου (δηλ. οι μετανάστες) για τα ζητήματα που τους αφορούν. Οι δυσκολίες που προέκυψαν στην συνέχεια όμως και κυρίως όσον  αφορά τις  πολλές γλώσσες οδήγησαν  στο να βγει το περιοδικό  στα Ελληνικά. Αυτό που ξεχωρίζει το έντυπο αυτό από τα άλλα είναι  ότι όλοι οι δημοσιογράφοι και συγγραφείς ήταν οι ίδιοι μετανάστες. Το περιοδικό που στο  τέλος εκδόθηκε 5 φορές αντί για 4 έτυχε πολύ θετικής αποδοχής από το Ελληνικό κοινό. Η εμπειρία αυτή έδειξε ότι οι μετανάστες πέραν από  την πληροφόρηση που χρειάζονται έχουν επίσης ανάγκη να συνομιλούν με την τοπική κοινωνία απευθείας μέσω τέτοιων εντύπων. Γι’ αυτό το λόγο  το ΕΦΜ αποφάσισε να συνεχίσει αυτή τη δράση και ίσως καταφέρει φέτος  να εκδώσει ξανά το Μέτοικο. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ο καθοριστικός ρόλος του κεντρικού ειδησιογραφικού πρακτορείου του κράτους.

Το 2001 στη διάρκεια της δεύτερης νομιμοποίησης από το Υπ. Εσωτερικών, εκδόθηκε στην εφημερίδα (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία) ένθετο 32 σελίδων με διάφορες γλώσσες εξηγώντας στους μετανάστες  την διαδικασία νομιμοποίησης και άλλα θέματα που τους αφορούν. Παρά το γεγονός ότι τυπώθηκαν δεκάδες χιλιάδες έντυπα εξαφανίστηκαν όλα την ίδια μέρα. Η ανάγκη ήταν τόσο μεγάλη που αναγκάστηκε η εφημερίδα να τυπώσει το ένθετο δεύτερη φορά. Στο τέλος η διοίκηση της εφημερίδας οργάνωσε μικρή εκδήλωση σε ξενοδοχείο τονίζοντας  την επιτυχία του πειράματος.

Σας αναφέρω αυτή την εμπειρία για να προχωρήσω στο δεύτερο θέμα που σας ανέφερα στην αρχή, το οποίο είναι η πληροφόρηση. Το γεγονός ότι το ένθετο  τελείωσε τόσο γρήγορα δείχνει την μεγάλη ανάγκη των μεταναστών για την πληροφόρηση. Η εμπειρία της ελευθεροτυπίας δεν προχώρησε άλλο, έμεινε εκεί. Οι μετανάστες από την άλλη δεν συνέχισαν να την αγοράσουν παρά το αρκετό υλικό  που δημοσίευε συστηματικά. Ο λόγος είναι απλά ότι δεν γνωρίζουν να διαβάζουν Ελληνικά αν δεν προσθέσω και την υψηλή τιμή των εφημερίδων σήμερα. Αυτό  σημαίνει ότι ενώ σημειώνεται κάποια θετική τάση στο πως εμφανίζεται η εικόνα του μετανάστη στην κοινή γνώμη παρατηρείται αδυναμία να καλύψει τις ανάγκες των μεταναστών όσον αφορά την πληροφόρηση από πλευράς  δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και γενικά της γραφειοκρατικής διαδικασίας.
Δεν ήταν τυχαίο λοιπόν που  εμφανίζεται σχεδόν στην ίδια χρονιά ένα νέο είδος τύπου που σήμερα το ονομάζουμε εμείς μεταναστευτικό τύπο.

Μέσα σε 4 χρόνια εκδίδονται 29 εφημερίδες  σε 11 γλώσσες. Με τις δικές μας εκτιμήσεις  ενημερώνουν 35 - 40.000 αναγνώστες δηλαδή το 1/5 των μεταναστών στην χώρα και απασχολούν περίπου 100 άτομα από διάφορες χώρες ενώ τροφοδοτούν τα  τυπογραφεία με σταθερό εισόδημα. Πιστεύω ότι ο νέος  τύπος θα ανθίσει ακόμη περισσότερο και θα παίξει σημαντικό ρόλο στα επόμενα χρόνια, αρκεί να  ξεκινήσει το πρόγραμμα κοινωνικής ένταξης που προετοιμάζει η κυβέρνηση και ίσως  να δούμε την αρχή του στο τέλος του χρόνου.

Μια δημοσκόπηση που έγινε τον περασμένο Σεπτέμβριο και την έχω στη διάθεσή μου έδειξε τη σχέση των μεταναστών με τα ΜΜΕ συμπεριλαμβανομένου και του ΙΝΤΕΡΝΕΤ σε σύγκριση με τους Έλληνες. Από την μελέτη αυτή προκύπτει ότι ενώ οι μετανάστες  σχεδόν δεν διαβάζουν τις ελληνικές εφημερίδες, παρακολουθούν με την ίδια συχνότητα όπως οι έλληνες, τηλεόραση. Η έκπληξη όμως ήταν το  ποσοστό των χρηστών ΙΝΤΕΡΝΕΤ στους  μετανάστες. Είναι σχεδόν το ίδιο με τους  Έλληνες. Το αποτέλεσμα αυτό διαψεύδει κατηγορηματικά όσους ισχυρίζονται ότι οι μετανάστες δεν έχουν δυνατότητα πρόσβασης στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ φέροντας διάφορους  λόγους, κυρίως οικονομικούς.

Το ΕΦΜ μόλις λειτούργησε το πρώτο πολύγλωσσο  ελληνικό portal με 7 γλώσσες, ενώ λειτουργούν άλλες 3 ιστοσελίδες της Ινδίας, της Νιγηρίας και της Αμερικής. Το ίδρυμα Λαμπράκη λειτουργεί εδώ και 3 χρόνια μια ιστοσελίδα που δημοσιεύει αποκόμματα εφημερίδων που έχουν σχέση με μετανάστες. Είναι πολύ πιθανό να ακούσετε σε λίγες μέρες την ίδρυση του πρώτου δικτύου μεταναστών στη Βόρεια Ελλάδα με νόμιμη μορφή ως παράρτημα του ΕΦΜ. Ένα σημαντικό μέρος αυτής της δουλειάς έχει πραγματοποιηθεί  μέσω ΙΝΤΕΡΝΕΤ. Οι ιστοσελίδες και οι mailing list στην Ελλάδα σήμερα αποτελούν το κύριο εργαλείο αλληλοενημέρωσης και δράσης μεταξύ των  μεταναστών και μεταξύ αυτών και των Ελληνικών ΜΚΟ ανά την χώρα.

Στις 18/12, στην Παγκόσμια Ημέρα του Μετανάστη που την γιορτάζουμε κάθε χρόνο, ήταν η καλύτερη εκδήλωση που κάναμε ποτέ γιατί καταφέραμε να απευθυνθούμε σε μισό εκατομμύριο ακροατές περίπου σε μια μέρα. Η ιδέα ήταν  πολύ απλή. Ζητήσαμε από 15 ραδιοφωνικούς  σταθμούς να μας δώσουν όποιο χρόνο μπορούν για αυτή τη μέρα. Η ανταπόκριση της επαρχίας ήταν  σημαντική, πράγμα που θα το προσπαθήσουμε πάλι στο μέλλον.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι  υπάρχει κινητικότητα και μετακίνηση από την αρχική στάση προς κάποια  κατεύθυνση, είτε από τα ΜΜΕ, είτε από τους ίδιους  τους μετανάστες και θέλω να ελπίζω ότι πάμε προς πιο θετικά αποτελέσματα. Άραγε όλα αυτά  θα επηρεάσουν θετικά τους μετανάστες  στον αγώνα τους να ενταχθούν στην κοινωνία;

Μοαβία Άχμετ

Για την ημερίδα:
ΜΜΕ και Πολυμορφία:Απεικονίσεις, Καλές Πρακτικές και Προτάσεις Πολιτικής.

Συμφωνία Διακρατικής Συνεργασίας INTEGRA (Κωδικός: 4105)
Τρίτο Διακρατικό Εργαστήριο, Κοινοτική Πρωτοβουλία Equal Β΄ Κύκλος Μέτρο 1.2.
15 -16 Ιανουαρίου 2007
Ε.Ε.Δ.Ε. (Ελληνική Εταιρία Διοικήσεως Επιχειρήσεων)
Συνεδριακό Κέντρο, Λεωφ. Ιωνίας 200 και Ιακωβάτων